Ülkemizdeki İkinci Kapadokya: Frig Vadisi

Anadolu adı gibi anaç bir coğrafya. Tarih boyunca gelen herkese kucağını açması, evi-aşı-yurdu olması bir yana; anılarını, rivayetlerini, eserlerini de sandık çeyizi saklar gibi özenle korumuş kollamış. Tıpkı birkaç ilin ortasında kocaman bir coğrafyaya yayılan Frig Vadisi ve bu vadide gezerken göreceğiniz kayadan oyma dev eserler gibi. Bu eşsiz vadi aynı zamanda tarihte adını bol bol duyduğumuz Eşek Kulaklı Midas’ın da memleketi! Ve inanın bunu sadece biz söylemiyoruz, dünyanın birçok yerinden gelen binlerce turiste göre burası Midas’ın koca kulaklarını çınlatacak, tarihin içinde bir matrikse sokacak kadar da büyüleyici.

Frig Vadisi Nerede, Nasıl Gidilir?

Frig Vadisi aslında kafanızdaki vadi tanımıyla aynı değil, ova gibi dümdüz bir coğrafya burası. Ama sınırları o kadar geniş ki birçok şehre yayılıp adeta "ben hepinize yeterim" diyor. Ankara, Eskişehir, Afyonkarahisar’ın yanında Kütahya, Isparta, Burdur, Konya toprağından da rol çalıyor. Vadinin en ilgi çeken yerlerine de Afyon’un İhsaniye ilçesinden geçiliyor. Şehrin merkezinden İhsaniye’ye gidiş ise araçla en fazla 45 dakika sürüyor.

Frig Vadisi Tarihi

Sadece tahminlerle tanıyıp bildiğimiz 3000 yıl öncesinde buraya yerleşmiş Frigler. Bilimsel bir teze göre Avrupa kökenliler ve Makedonya’dan göçmüşler. O zamanlar aktif şekilde tüten Türkmen Dağı’nın tüfleriyle zemini yumuşacık olan vadide kayaları oyup barınacak yer yapmakla başlamışlar işe. Tahminen 200 yıl sonra da bir topluluk olmaktan çıkıp Anadolu’nun ortasından güneydoğusuna kadar uzana büyük bir devlete dönüşmüşler. Başkentleri Ankara yakınlarındaki Gordion olmasına rağmen en can alıcı eserlerini de bu vadide inşa etmişler. M.Ö. VI. yüzyılda gücünü kaybeden Frigler sahneyi Roma ve Bizans’a bırakıp tarih sayfasından çekilmişler.

Eşek Kulaklı Midas’ın Hikayesi

Mitolojik hikayeleri seviyorsanız Midas’ın kulaklarının mitolojik tanrılardan birinin bedduasıyla bu hale geldiğini zaten biliyorsunuz. Efsaneye göre sanat tanrısı Apollon lir, kırların tanrısı Pan ise kavalı ile bir müzik yarışmasına katılır. Bu yarışma jürisinin içinde Frigya Kralı Midas da (M.Ö. 738 - 696 ) vardır ve oyunu kavalcı tanrı Pan’dan yana kullanır. Kendisine haksızlık yapıldığını ve Midas yüzünden yarışmayı kaybettiğini düşünen Apollon da intikamını kralın kulaklarını eşek kulaklarına çevirerek alır.

Bu durumdan çok utanan ve halk arasına inerken başını örterek gizlenmeye çalışan Midas’ın sırrını ilk öğrenen berberi olur. Kralın sırrını uzun süre saklamaya çalışsa da bir gün dayanamaz yakınlardaki bir kuyuya giderek içine "Midas’ın kulakları eşek kulakları" diye avazı çıktığı kadar bağırır. Kuyu bu sırrı sazlıklara, otlara ve onlar da insanlara yayar. Zaten çok da sevilmeyen bir kral olması ve üzerine bir de dalgaya alınmasıyla Midas önce kulaklarını kesmeyi dener fakat o kulaklar daha beter bir görünümle kesildiği yerden yeniden çıkar. Son çare olarak tanrıdan af diler ve tanrı da onu affeder.

Mitoloji bize şiir tadında bir tarih bilgisi verse de Kral Midas’ın mezarının Ankara sınırlarındaki Polatlı’da bir tümülüste olduğu kanıtlanmış bir gerçek. Mezardaki kafatasında yapılan incelemeler kralın kulaklarında bir gariplik olduğunu kanıtlar nitelikte. Bu rivayetten çıkan sonuçlar da şunlar olsa gerek; "söyleme dostuna söyler dostuna" ve "alma mazlumun ahını çıkar aheste aheste" :)

Frig Vadisi’nde Neler Var?

Bu sorunun cevabı hem çok kısa hem de çok kapsamlı; vadide kocaman bir medeniyetin sandık kokusu var. Kayalara oyulmuş kaleler, evler, anıt niteliğinde dev yapıtlar var. Mevsim yeşile durduysa cıvıltısıyla şenlendiren canlı bir doğa var.

Afyonkarahisar – Kütahya yolunu takip ettiğinizde sizi vadiye yönlendirecek birçok girişle karşılaşıyorsunuz.

Afyonkarahisar’a Yakın Frig Vadisi Anıtları;

Peribacaları ve Emre Gölü: Frig Vadisi’ni 2. Kapadokya yapan peribacaları Afyon İhsaniye’ye bağlı Bayrameliler Köyü’nde. Köyden Emre Gölü rotasını takip ettiğinizde yol sizi en etkileyici peribacalarının yanına çıkarıyor. 5 kilometrekare alana yayılan Emre Gölü yaban hayatı ve çevresindeki oyularak biçimlendirilmiş Kırkmerdivenkaya Kütlesi ile rotanıza işaretleyebileceğiniz yerlerden. Ayrıca göl yolunu takip ettiğinizde kayalara oyulmuş bir manastır olan Memeç Kaya Kilisesi ile karşılaşıyorsunuz.

Ayazini Kilisesi: Bizans dönemine ait bu kubbeli kiliseye halk "Gavur Hamamı" da diyor. Bunun sebebi köylülerin çok yakın bir zamana kadar burada banyo yapma geleneğinin olması. Kazanlar kaynar, çoluk çocuk yıkanırlarmış. Artık sadece sanat eseri olarak geziliyor.

Yılantaş ve Aslantaş Kaya Mezarları: Göynüş Vadisi içindeki bu kaya mezarlar birbirine oldukça yakın. Her iki mezarın da M.Ö. VII. yüzyılda yapıldığı düşünülüyor. Mezarlar isimlerini diğerlerinde olduğu gibi üzerindeki kabartma figürlerden alıyor.

Üçlerkayası: Afyonkarahisar’ın İhsaniye ilçesinden ulaşabileceğiniz Üçlerkayası’nın ilçe merkezine uzaklığı 5 km. Hititlerden, Friglerden bir tarih senfonisiyle karşılaşacağınız köy oldukça küçük.

Eskişehir’e Yakın Frig Vadisi Anıtları;

Aslankaya: Burası bir anıt mezar ve adını cephesine oyulmuş aslan kabartmasından alıyor. Friglerin sanatçı ruhunu ve oyma sanatındaki başarısını gerçekten de takdir ediyorsunuz.

Gerdekkaya: Soğanlı Vadisi’nde bulunan ve Helenistik dönemden kalan bu anıt mezar restorasyonla tam da Instagramlık bir sahneye dönüşmüş.

Aslanlı Mabet: Eskişehir’de Seyitgazi’ye bağlı Kümbet Köyü’ndeki bu eser Frig-Roma döneminden kalma. Mezarın üzerinde bir yazıt ve ayrıca da bir aslan kabartması bulunuyor. Hazır köye gelmişken Friglerden ziyade bir eser daha görmek isterseniz XIII. yüzyıldan kalma ve Osmanlı izleri taşıyan Himmet Baba Türbesi’ni de ziyaret edin deriz.

Yazılıkaya: Eskişehir’den 80 km uzaklıkta Frig kalıntılarıyla dolu bir alanda bulunan Yazılıkaya, Midas’ın kulaklarını bol bol çınlatacağınız yer ve ‘Midas Anıtı’ olarak da biliniyor. Aynı alanda Roma ve Bizans dönemlerinde kullanılmış ve merdivenlerle çıkılacak yükseklikte yapılmış Kırkgöz Kayalıkları’nı da görebiliyorsunuz.

Frig Yolu (Kral Yolu): Eskiden kralların çalım satarak yürüdüğü bu yola Ankara, Kütahya ve Afyonkarahisar’dan giriş yapabiliyorsunuz. Binlerce yıl at sürülen kağnı çekilen yol günümüze çökmüş bir halde gelse de kullanıldığı dönemlerin 500 km’lik at otobanı olduğunu da söylemeden geçmeyelim. Bu yol ülkemizin en uzun 3. trekking parkuru.

Frig Vadisi Aktiviteleri

Bölgedeki tarihsel şölen sizi bin yıllar öncesinin atmosferine sokarken düz coğrafya da başka başka aktivitelere çağırıyor. Frig Vadisi’nin trekking tutkunlarına ömürlük macera yaşatacak, 3 ayrı rotada (Kütahya / Afyonkarahisar / Ankara Gordion) uzun bir yürüyüş parkuru var. Ama olaya biraz aksiyon katmak isterseniz ATV kiralayabilir, bisiklet ya da at binebilirsiniz. Gezmek için vaktiniz azsa ya da aktivitesiz de olur derseniz vadi araçla da keşfe açık.

Frig Vadisi’ne Ne Zaman Gitmeli?

Baştan söylemiş olalım, bölgenin kışı oldukça soğuk. Yani bir kat giyinmek yetmez, birkaç katla anca ısınıyorsunuz. Sonbaharda gelecekseniz ekim sonuna kadar güzel bir gezi bekliyor sizi. İlkbahar tam kıvamında, yaz mevsiminde ise gündüzleri çok sıcak oluyor.

Frig Vadisi’nde Konaklama

Üzülerek söyleyelim ki kapısından çıkınca hemencecik vadiye girebileceğiniz bir konaklama yok bölgede. Ama en tercih edilen konaklama hangi ilde diye sorarsanız genellikle Afyonkarahisar öne çıkıyor. Buradan kalkan otobüslerle 45 dakika -1 saat aralığında vadinin girişine ulaşmış oluyorsunuz.

Afyonkarahisar konaklamalarına buradan ulaşabilirsiniz. Dilerseniz karavan veya çadır konaklaması da yapabilirsiniz.