Stratonikeia

Kapladığı 7 kilometrelik alanla Stratonikeia, Ege Bölgesi’nde yer alan Muğla’nın, Yatağan ilçesinin 7 km batısında yer alan Eskihisar Köyü sınırları içerinde bulunmaktadır. Dünya üzerinde mermerden inşa edilmiş en büyük ve en gösterişli kentlerinden biri olan Stratonikeia, ölümsüz aşkların ve gladyatörlerin kenti olarak tarihteki yerini almıştır. Stratonikeia Antik Kenti geç Tunç Çağı’ndan günümüze kadar kesintisiz yerleşime de sahip olmuştur. Cumhuriyet döneminde Yatağan Termik santralinin buraya inşa edilmesi bölgeyi olumsuz yönde etkilemiş ve birçok sebepten dolayı insanlar bu köyden göçüp gitmiştir. Antik çağ yazarlarının Karia’da bir kent olarak isminden söz ettiği Stratonikeia Antik Kenti, şimdiki Eskihisar Köyü’nün olduğu yerdir. Yerleşimin günümüze kadar hiç sına ermediği Stratonikeia Antik Kenti’nde yaşayan uygarlıklarından olan Arkaik, Klasik, Helenistik, Roma, Bizans, Anadolu Beylikleri, Osmanlı ve Türkiye Cumhuriyeti dönemlerine ait yapı ve kent dokusunun izlerini halen görebilirsiniz. Burada insan eli yapımı muazzam derecedeki anıtsal yapıların ve doğal çevrenin güzelliğine bir arada tanık olabilirsiniz. Hellenistik Dönem’den sonra Stratonikeia, Türk hakimiyetine girmiş olup kentte Osmanlıda ve Türkiye Cumhuriyet’inin ilk yıllarında insanların yaşadığı yerleşim yeri olmaya devam etmiştir. 1957 yılındaki deprem sonrasında yeni yerleşim alanına taşınan Eskihisar Köyü’nde halen tarihi köy evlerinde yaşayan birkaç aile bulunmaktadır. Antik döneme ait anıtsal yapılarından olan, gymnasium, bouleuterion, tiyatro, hamam, kent kapısı, çeşme, köy meydanı, Beylikler Dönemi hamamı, Şaban Ağa Camii, Osmanlı Çeşmesi, ağa evleri gibi Türk mimarisi açısından önemli örneklere halen ev sahipliği yapmaktadır. Antik kentin ismini, halk arasında anlatıla gelen yaygın bir mitolojik öyküye göre genç ve güzel bir kadın ile onun coşkulu aşkından almıştır. Karia’nın bu antik kentinde Stratonikeia isimli, güzelliğiyle ün yapmış bir kız yaşarmış, Kral Seleukos Nikator’un karısı ölünce kendine yeni bir eş aramış ve sonunda Stratonikeia’yı görmüş ve onunla evlenmeyi istemiş. Bu sırada kız, Seleukos’un oğlu Antiochos ile çılgın bir aşk yaşıyormuş. Buna rağmen kral ile evlenmek zorunda kalmış. Ancak Seleukos oğlunun sevgilisi ile evlendiğini bilmiyormuş. Düğünün hemen ardından Antiochos hastalanmış, yataklara düşmüş, hastalığına hiçbir hekim çare bulamamış. O sırada Karia’da bulunan ünlü bir Mısırlı hekim olan Herostratos saraya çağırılmış, hastayı bir de onun görmesi istenmiş. Mısırlı hekim de günlerce uğraşmış ama hastanın tedavisini o da yapamamış. Bir gün Stratonikeia hastanın odasına girmiş ve o anda Antiochos’un yüzü kızarmış, kalbi daha hızlı atmaya başlamış. Bu durumu gören, iki sevgilinin bakışlarından bir şeyler sezinleyen hekim Stratonikeia odadan çıkar çıkmaz Antiochos’u sıkıştırmış ve gerçeği öğrenmiş. Ama bu durumu krala nasıl söyler? Hekim uzun uzadıya düşünmüş ve Seleukos’un huzuruna çıkmış ve aralarında şöyle bir konuşma geçmiş. Kral Hazretleri, oğlunuzun hastalığının ne olduğunu anladım. Oğlunuz benim karıma aşık ve o yüzden de yataklara düşmüştür. Bunun üzerine kral: Benim sevgili oğlumdan karını esirgeyecek misin? Oğlumu kurtarmalıyız. Deyince hekim düşünmüş ve sonra yanıtını vermiş. Kralım siz kendinizi benim yerime koyun. Siz benim yerimde olsaydınız ne yapardınız? Oğlum, benim karımı sevmiş olsaydı hiç düşünmez verirdim. Çünkü Antiochos benim her şeyimdir. Hekim de zaten böyle bir anı kollamaktaymış. Hemen yanıtını vermiş ’O halde size gerçeği söylemeliyim. Oğlunuz kraliçe Strtonikeia’ya aşıktır. Siz onunla evlenmeden önce de birlikte büyük bir aşk yaşamışlar.’ Kral son derece şaşkındır. Peki o halde evlensinler demiş. Bundan sonra Stronikeia ile Antiochos evlenmişler ve kısa bir süre sonra da kral tahtını oğluna bırakmış. İşte Antiochos uğruna babasını kaybettiği güzeller güzeli sevgilisi Strotonikeia’’ın adına bu kenti kurmuş. Bu olaya değinen Byzantion’lu Stephanos M.Ö.281-261 yılları arasında kentin kurulduğunu söyler. Plutarchos de Kral Seleukos’un karısı Stratonikeia ile oğlu Antiochos’un yaşadıkları aşka değinmiş ve: “’Baba kral , genç karısı ile oğlu arasında geçen gizli aşkı öğrenince M.Ö.294’de karısından ayrılmış ve her ikisini de ülkenin kuzeyine göndermiştir”’ demiştir. Öte yandan antik yazarlardan Appian da kenti bu tarihte Seleukos’un genç karısı adına kurduğunu ileri sürmüştür.