Stratonikeia Antik Şehri

Antiochos çok güzel bir kadın olan üvey annesi Stratonikeia'ya öylesine aşık olmuştu ki, aşkı yüzünden kara sevdaya tutulmuş ve yataklara düşmüştü. Doktorlar bu hastalığa çare bulamamış, çaresiz kalmışlardı. Antiochos da söylemiyordu derdini. Sonunda Kral anladı oğlunun karısına olan aşkını ve onların evlenmesine izin verdi de kurtuldu genç prens. İşte bu antik kentin adı o kadının, Antiochos'un karısının adından geliyor.

Modern çağlarda insanın üvey annesi ile evlenmesi pek hoş karşılanmaz. Ancak antik çağlarda bu durum farklı bir şekilde değerlendirilmekteydi. İşte bu yüzden Stratonikeia tarihine baktığımızda görüyoruz ki, Suriye kralı 1. Seleukos Nikator oğlu 1. Antiochos Soter'i karısı Stratonikeia ile evlendirmiştir. Antiochos çok güzel bir kadın olan üvey annesi Stratonikeia'ya öylesine aşık olmuştu ki, aşkı yüzünden kara sevdaya tutulmuş ve yataklara düşmüştü. Doktorlar bu hastalığa çare bulamamış, çaresiz kalmışlardı. Antiochos da söylemiyordu derdini. Sonunda Kral anladı oğlunun karısına olan aşkını ve onların evlenmesine izin verdi de kurtuldu genç prens. İşte bu antik kentin adı o kadının, Antiochos'un karısının adından geliyor.

Muğla ili antik çağlarda Karya olarak isimlendirilmekteydi. Bu bölge bugün hala ayakta duran kazınmış ya da kazınmamış antik şehre sahiptir. Milastan Muğla'ya giderken Yatağana gelmeden 7 km. önce yolun sol tarafında kömür havzalarının arasında yer alır Stratonikia. Antik şehrin üzerinde yer alan Eskihisar köyü kamulaştırılmış ve daha gerilere taşınarak yeniden Yenihisar ismi ile kurulmuştur. Şimdilerde terk edilmiş olan bu köyde birkaç yaşlı insan hala anıları ile yaşamakta. Yıkılmaya yüz tutmuş olan şirin camisi onarılmakta. Köye girişinizde sizi ulu bir çınar karşılıyor. Eskilerde bu çınarın yanında bir pınar suyu akardı buz gibi ama o da köyü terk etmiş. Karşısında da bir köy kahvesi vardı ama o da kapalı artık.

Romalı coğrafyacı yazar Strabon'un Geograpraphika eserinde yazdığına göre Stratonikia şehri bir Makedonyalılar yerleşmesidir. Şehrin önceki adı İdrias'tır ve yapılan kazılar sonucu kuruluşunun MÖ.8.yy.a kadar gittiği tesbit edilmiştir. Bazı eski kayıtlarda da şehrin ilk adı Chrysoaris olarak geçer. Şehrin ismi MÖ.294 te kral 1.Antiochos Soter(kurtarıcı)tarafından karısı Stratonikeiya hitaebn Stratonikeia olarak değiştirilmiş ve pek çok yeni bina ile süslenmiştir. Şehir daha sonraları politikaları gereği Seleukoslar tarafından Rodoslulara hediye edilmiş ama MÖ.133 Bergama kralı 3.Attalos'un vasiyeti üzerine Roma İmparatorluğunun Asia eyaletine dahil olmuş, ama kral Aristonikos'un bunu kabul etmemesi üzerine Roma orduları tarafından kuşatmaya alınmış ve halkı açlıktan kırılmıştır. Şehir MÖ.188 de yapılan Apamea barışı ile Rodosun idaresine girse de MÖ.167 de bu yönetimden kurtulur ve bağımsızlığına kavuşur.

Burada 1977 yılından bu yana yapılan düzenli kazılar sonucunda Hippodamos planlı yapılmış olan şehirde görkemli bir bouleterion( halk meclisi binası )yanı sıra iyi korunmuş bir tiyatro, agora, gymnasion, şehir kapısı, mezarlar gibi yapılar ortaya çıkartılmıştır. Tiyatronun üst tarafında yüksekçe bir yerde MS.1.yy.da yapılmış Augustus mabedi yer alır. Bouleterion şehrin tam ortasında yer alır.

Bir Roma devri yapısı olan bu bina kare planlı olup içerisinde tiyatro gibi yuvarlak oturma yerleri vardır. Binanın duvarlarının kuzeye bakan kısmının dış yüzeyinde Roma İmparatoru Diokletianus'un kesinlikle uyulmasını istediği fiyat listelerinin belirtildiği bir yazıt vardır. Bu yapının hemen batısında agora yer alır. Yaklaşık 10.000 kişilik olan tiyatro ise şehrin güneyinde Akropol'ün eteklerindedir ve oldukça iyi korunmuştur. Caveası(oturma yerleri) bir diyazoma (yürüyüş yolu) ile ikiye bölünmüştür. Yıkılmış olan sahne binası ise yapılan kazılar sonucunda büyük ölçüde ortaya çıkartılmıştır. Tiyatronun hemen üst tarafında imparatorlara adanmış bir mabedin kalıntıları vardır.

Şehrin giriş kapısı ise tam kuzeyde yer alır, iki gözlü ve kemerli bir yapıdır. Buradan mermer döşeli bir yol ile Karia bölgesinin ana tapınma yeri olan Lagina'ya gidilmekteydi. Bu kutsal yolun sağında ve solunda mezarlar yer alırdı. Agoranın kuzeyinde bir gymnasion ve Roma çağına ait hamam kalıntılarını görmek mümkündür. Şehri çevreleyen surların büyük kısmı bugün hala görülebilir. Bu surlar MÖ.4.yy.da yapılmışlarlardır.

Neokropol(mezarlık)bölgesinde yapılan kazılarda Roma devrine ait çok miktarda Gladiatör kabartmalı mezar taşları bulunmuştur. Antik Stratonikianın olduğu yerde var olan ve daha sonra kömür ocaklarının açılmasıyla 2 km. batıya taşınan Eskihisar köyünün yöresel mimari özelliğini taşıyan evlerini hala görebilirsiniz.