Mersin Gastronomi Rehberi

Komşusu Adana’nın yemekleri kadar tanınıp bilinmese de Mersin’in sofraları da tam bir lezzet şöleni! Şehrin mutfağında deniz ürünlerinin yeri ayrı ama tahıl, baklagil ve kırmızı etin de tartışmasız bir otoritesi var. 321 kilometrelik sahil bandıyla bir deniz şehri olmasına rağmen Mersin’in Yörük ve İç Anadolu’nun yemek kültürüyle renklenmiş geleneksel menüsü yeme de yanında yat dedirten türden. Yani ister etçi, ister sebzeci olun Mersin’e geldiğinizde masadan doymadan kalkmıyorsunuz. Mersin Gastronomi sevdalıları için oldukça fazla seçenek sunuyor. Akdeniz ve Torosların kollarındaki şehirde hem göze hem de mideye hitap eden bu lezzetler neler, ''Mersin'de nerede ne yenir merak ediyor musunuz?'' O halde buyrun yazımıza...

Sıkma ve Yörük Kahvaltısı

Yörük kahvaltısı her yerde var dediğinizi duyar gibiyiz. Ama Narlıkuyu'daki Yörük kahvaltısı hiçbir yerde yok. Mersin yemek yerleri içerisinde kahvaltısı ile tercih edilen bu bölgede masaya konulan tüm yiyecekler yörede yetiştirilen ürünlerden olup hepsi taptaze ve birbirinden lezzetli. Doğal ortamında yetişen meyvelerin köylü kadınların ellerinden en lezzetli haliyle direkt masanıza geliyor. Reçeller, sıkma, börek, yayık tereyağı, kaymağı, çökelek kavurması… en az 40 çeşit.

Birçok yerde lor peyniri derler çökeleğe ama birbirinden çok farklı tatlara sahiptirler. Sıcacık pişirilen bazlamanın bir tarafı tereyağı ile yağlanır, içine patates, peynir, kıyma, çökelek (damak zevkinize göre koyabileceğiniz ) gibi bir haç konulur, dürüm gibi yapılar ve sıkılır, sıkılma eyleminden dolayı da adına sıkma denir. Börek de yine yuvarlak şekilde açılan hamura konulan iç harcın saçta pişirilip yağlanmasıyla hazırlanır. Bu iki harika lezzetin yayına bir de bol köpüklü yayık ayranı konularak servis edilir.

Nerede Yenir: İncecik açılan ve saçta pişirilen yufkanın içine patates, peynir gibi harçlar konularak hazırlanan bu lezzeti Yörük kahvaltısı sunan yerlerde tadabiliyorsunuz. Ama kavurmalısı da oldukça rağbet görüyor. Zahide Ana’nın Yeri, Durdane Abla’nın Yeri, Gusto Cafe, Irmak Restoran, Çağlar Köy Konağı kallavi kahvaltı masasında sıkma deneyebilirsiniz. Mersin yemek yerleri oldukça bu anlamda zengin.

Batırık

Bilmeyenlerin 'Bu ne biçim isim, başka isim bulamamışlar mı?' dediğini duyar gibiyim. Bunun bir de yaz aylarında bol domatesle yapılanı var, ona da 'Dul Batırık' derler. Ne yalan söyleyeyim 'Dul Batırık' adını ilk duyunca benim de 'Başka bir isim bulmamışlar mı?' sorusu aklıma düşüverdi. Batırık Mersin'in tüm ilçelerinde bilinip tüketilse de özellikle Silifke'de sıkça yapılır. İç harcı kısıra benzer, yoğurularak özleştirilen harca sonra su eklenir ve kıvamlı bir hale getirilerek servis edilir. İçinde; soğan, salatalık, domates, maydanoz, düğürcük denilen çok ince bulgur, kavrulmuş ve yağ gibi çekilmiş yerfıstığı gibi malzemeler konarak hazırlanır. Sulu hali pişirilmemiş çorba gibidir. Su eklenmemiş hali de kısır gibidir. Batırığı, benim gibi Mersin'den uzakta bir yerde birçok kişi bilmeyenlerin yanında yapmıştır ve değişik tepkiler almıştır. Kimisi tadını beğenmiştir, kimisi hiç sevmemiştir, kimisi görüntüsüne takar, kimisi de bunu neden pişirmiyoruz sorunsalıyla kendini parçalar. Ben de her saferinde 'Batırık bu arkadaşım pişmez, yaz sıcaklarında içine bir de buz parçaları atarsın, serin serin yersin.' derim.

Nerede Yenir: Bu tür Mersin yemeklerini Mersin'in ilçelerinde küçük ev yemekleri dükkanlarında bulabilirsiniz. Aynı zamanda Mersin kebap yapan yerlerinde önden meze şeklinde de geliyor.

Karışık Çorba

Özünde Arap kültürü olunca sofrasında da Arap işi bir çorba olması beklenirdi Mersin’den. Yaz sıcağında da kış soğuğunda da severek içilen çorbanın hammaddesi tavuk. Ama içinde mercimek, nohut gibi birçok bakliyat ya da un olduğu için bol kalorili çorba kategorisine de giriyor. Kullanılan biber salçası ve acılı baharatlar bu çorbayı Mersinli yapan unsurlar. Tarsus yöresinde bu çorbaya Tarmer de deniliyor. Bir diğer versiyonu ise tavuk yerine keklik konularak yapılıyor. Bakliyatsız olunca da Arapaşı çorbası adını alıyor.

Nerede Yenir: En çok da Tarsus ve yayla köylerinde bulabileceğiniz bu çorbanın lokanta versiyonu için Tarsuslu Murat Usta’ya uğramalısınız.

Humus

Antakya’yla karşılaştırılan humusu genelde ara sıcak ya da soğuk meze olarak görsek de Mersinliler ana yemek olarak tüketiyor. Haşlanmış nohutun iyice ezildikten sonra tahin, limon, kimyon ve sarımsakla harmanlamasıyla yapılan humus, üzerine acı biberli kızgın yağ dökülerek servis ediliyor. Tereyağlı, sade, sucuklu veya pastırmalı alternatiflerden seçim yapabiliyorsunuz.

Nerede Yenir: Mersin’de, özellikle de Tarsus’ta humus için bir dolu adres var. Kervan Humus, Göçtü Restoran, Hatay Restoran, Saffron Restoran, Yeşilova Kebap Salonu humusu layığıyla yapan yerler arasında.

Mersin'in Meşhur Et yemekleri

1- Tantuni

Mersinliler eti balıktan daha çok tüketiyor. Et tercihini de en çok kuzu ve koyundan yana kullanıyor. Ünü Mersin’i aşmış ve büyük şehirlerin sokak lezzetleri arasına girmiş tantuni de biftek veya kaburgadan yapılıyor. Bir kere şu konuda anlaşalım Türkiye'nin hiçbir yerinde yediğiniz tantuni asla Mersin'de yediğinizle aynı değildir. Mersin'de nasılsa bizde de öyle derlerse sakın inanmayın. Yok öyle bir şey, bir kere açık ekmeği (Mersinli'ler lavaşa açık ekmek derler), içine konulan malzemenin bolluğu, etin lezzeti, baharatların lezizliği asla Mersin'de yediğin tantuniyle bir değil. Arap mutfağından geldiği bilinen ve Arapçada yumuşak yemek anlamına gelen bu lezzette satırla doğranan etler haşlandıktan sonra biber, domates ve soğan harmanıyla sacda kavruluyor. Yağ olarak da kuyruk yağı kullanılıyor.

Nerede Yenir: Yaprak Tantuni ve Göksel Tantuni bu lezzetin en meşhur Mersin adresleri. Dürüm ya da somun ekmek içinde sunulan tantuniyi şehir merkezinde birçok yerin menüsünde de bulabiliyorsunuz. Denizhan, Şişko, Salih Usta, Melek, Memoş, Acı, Mert, Abidin Usta’da önereceğimiz diğer tantuniciler. Yanına köpüklü ayran veya acılı bir şalgam da iyi gidiyor. Mersin restoranları içerisinde herhangi bir yere gidip, bu lezzeti deneyebilirsiniz.

2- Mersin Ciğeri

Ciğer denilince koskoca bir coğrafyanın farklı usul tariflerle parmak yedirten enfes eti geliyor akıllara. Meze de olabiliyor ana yemek de. Mersin’in ciğer miladı da 100 yıl öncesine dayanıyor. Kuzu ciğeri ile kuyruk yağının peş peşe şişe dizilmesiyle yapılan ciğer mangalda pişiriliyor ve envai çeşit mezeyle birlikte sunuluyor.

Nerede Yenir: Ciğer yemek istiyorsanız Mersin yemek yerleri arasında 7/24 doyabileceğiniz birçok adres var. Ciğerci Yakup, Ciğerci Cengiz, Mezitli’deki Ciğerci Bahattin, Ciğerci Apo, Ciğerci Saboş, Kuzum Ciğerim, Erdemli’deki Kızkalesi Akdeniz Restoran Mersin usulü bir sunum bulacağınız yerlerden sadece birkaçı. Ciğer yapan yerlerin çoğu zincirleşmiş ve başka yerlerde de karşınıza çıkıyor.

3- Tarsus Kebabı

Yemek kültürümüzün en can alıcı tatlarından olan kebabı Mersin’de yediğinizde Adana kebabıyla kıyaslıyorsunuz ister istemez. Ama Tarsus kebabının ufak bir farkı var, o da soğan. Ekşi, acı ve bol baharat tatlarını seven Mersinliler için kebabın yanında soğan olmazsa olmaz. Porsiyon veya dürüm olarak servis edilen bu lezzeti acılı veya acısız olarak da tercih edebilirsiniz.

Nerede Yenir: Tarsus kebabı Yeşilova Kebap Salonu, Mevsim Kebap, Gurme Kebap, Bedii Usta, Kebapçı Çörçil, Eyvan Kebap, Göçtü Restoran’da yiyebilirsiniz. Yanına bolca közlenmiş soğan istemeyi de unutmayın.

4- Etli Dövme Pilav

Mersin’de düğün ve mevlitlerin vazgeçilmez menüsü olan etli dövme pilav adını içindeki dövme buğdaydan alıyor. Pilavı yöresel bir lezzete dönüştüren şey de pirinç yerine kullanılan buğday. İçine ayriyeten nohut ve isteğe göre tavuk veya et katılıyor.

Nerede Yenir: Göçtü Restoran, Yeşilova Kebap Salonu ve butik ev yemekleri dükkanlarında bu pilavı tadabilirsiniz.

5- Bıldırcın

İşte bu canilik diyebilirsiniz ve haklı da sayılırsınız. Mersin'de Türkiye'nin tek ruhsatlı bıldırcın üretim çiftliği var ve bu çiftlikten hem bıldırcın yumurtası hem de bıldırcınlar tüm dünya pazarına sevk ediliyor. Doğal olarak da Mersin'de özellikle Erdemli ve Silifke bölgesinde bir bıldırcın kültürü var. 7'den 77'ye bıldırcın yumurtası tüketilirken bıldırcının kendisi çok fazla tüketilmiyor. Eğer yolunuz Mersin'e düşerse Erdemli'nin Silifke Caddesi üzerinde Tombul'un Yeri var. Buraya mutlaka uğrayın ve rakının yanına; mezelerden, ünlü bulgur pilavında ve bıldırcından sipariş verim. Böylesine harika lezzetli daha önce hiç tatmadığınızı garanti ederiz. Bıldırcın yiyemeyenler için tavuk ve et gibi faklı alternatiflerin de olduğunu hemen hatırlatalım.

6- Koyun Yoğurdu

İç Anadolu'yu Akdeniz'e bağlayan geçitlerden biri olan Sertavul'da etin tadı bir başka güzel. Karaman'dan Mut'a inerken karşınıza çıkar Sertavul Yayılası. Yol üzerinde karşılıklı olarak dizilmiş et restoranları hemen dikkatinizi çeker. Burayı özel yapan şey sadece Toroslarda kekiklerle beslenen kıl keçisinin lezzetli etleri değil etin yanında tadına başka hiçbir yerde rastlayamayacağınız koyun yoğurdudur. Hele bir de kış aylarında etrafta karlar varsa ortam bir harikadır. Malum Mut'un komşu ilçesi Silifke yoğurdu ile meşhur.

7- İçli Köfte

Gaziantep gibi gurme bir şehir başta olmak üzere içli köfte çokça yapılan ve tadına doyulmayan bir lezzet. Genellikle kızartma ve haşlama olarak iki şekilde sunulan içli köfte Mersin’de haşlama olarak tüketiliyor. Yanında ayran ve salatayla bir lezzet üçlüsü oluşturuyor. Kıyaslama yaparken fark yaratan yönleri ise iç harcının cevizsiz ve şeklinin de yuvarlak olması.

Nerede Yenir: Bedii Usta, Eyvan Kebap gibi menüsünde meze ve et yemekleri olan yerlerde servis ediliyor.

Mersin'in Meşhur Tatlıları

1- Kerebiç

Yemek sonrası şöyle ağzım tatlansın derseniz kerebiç Mersin’in en meşakkatli, en emekli ve en leziz tatlılarından biri. Özellikle ramazan aylarında bir sofra klasiğine dönüşen bu tatlı için içli köftenin şekerlisi de diyebiliriz. Dışı yağ, irmik ve şekerle yapılıyor, içine ise kıyma yerine antepfıstığı ve ceviz konuluyor. Beyaz bir köpüğün içinde servis edilen kurabiyelerin köpüğü çöven otundan yapılıyor ki çöven otu öyle her yerde bulunmuyor. Çöven otundan yapılan köpüğü; göğsü yumuşatıcı, balgam söktürücü, terletici ve ateş düşürücü etkilerinin yanı sıra egzama gibi birçok cilt hastalığına da iyi geldiği bilinmektedir. Otlar 5 saat kaynadıktan sonra çıkan yeşil suyu da köpük olana kadar çırpılıyor. Şeker ve tarçınla tatlandırılıp servis ediliyor.

Nerede Yenir: Kerebiçci Oğuz ve Hayri Usta Mersin’in en leziz kerebiçcileri. Dilerseniz kiloluk olarak da alabiliyorsunuz.

2- Cezerye

Mersin’e gidince alınacak hediyeliklerin başında bir paket cezerye geliyor. Tatlı yiyelim tatlı konuşalım mesajlı yegane tatlılardan olan cezerye ise fıstıklı ve cevizli olarak yapılan bir havuç pestili. Önce havuç haşlanıyor, sonra püre haline getirilip ceviz ve şeker katılıyor. Cezerye bazı yerlerde döner şeklinde de satılıyor.

Nerede Yenir: Mersin’de cezeryeyi bir markaya dönüştüren yer Dondurmacı Halil Usta. Sevdikleriniz için paket almayı da unutmayın. Cezerye tazeliğini birkaç ay koruyabiliyor.

3- Künefe

Hatay siciline kayıtlı bir tatlı olsa da künefeyi Mersinliler çok güzel yapıyor. Hatta biz daha iyiyiz iddiaları da duyabiliyorsunuz. Mersinliler künefe yaparken peynir ve kadayıf dengesini farklı tutuyorlar. Peynirini fazla, kadayıfını daha az kullanıyorlar.

Nerede Yenir: Tarz, Silifke Saray ve Dondurmacı Halil Usta künefe konusunda da güvenilen bir adres. Ama bir de Emin Usta var ki 2015 ve 2017’de Mersin’in en iyi künefecisi seçilmiş.

4- Turunç Reçeli, Erdemli

Silifke'den Mersin'e gidilen ana yol üzerinde Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü'nün satış ofisini görürsünüz. Burada farklı büyüklüklere sahip turunç reçelini satın alabilir ve bu lezzetin tadına bakabilirsiniz.

5- Bici Bici

Mersin'in sıcak yaz günlerindeki en ideal serinleticisi. Karsambaç, günümüzde AVM ve sinema büfelerinde görmeye alışkın olduğumuz 'Slush ya da ice slush' olarak bilinen içeceğin en doğal haliyle yapılanıdır, şeklinde kısaca anlatabiliriz. Karşambaç; bildiğimiz kar, kar olmadığında rendelenen buz ve ev yapımı şurup kullanılarak hazırlanır. Mersin'e bağlı Çamlıyayla ilçesinde yapılanları da en lezzetlisidir. Bici de Adana'ya özgü olsa da Mersin'de çok tüketilir, karsambacın nişastalısıdır.

Mersin'in Meşhur Tarım Ürünleri

• Muz: Türkiye'de en lezzetli muz tabi ki de Anamur'da yetişir. Minik minik Anamur muzunun tadını başka hiçbir yerde yetişen muzdan alamazsınız, iddia ediyoruz. Eğer hasat zamanı Anamur'a ya da Mersin'e yolunuz düşerse bu harika muzlar yol kenarında bile satılır. Yemeden ve evinize satın almadan gitmenizi asla tavsiye etmeyiz.
• Narenciye: Hiçbir limonun, mandalinanın, portakalın, kan portakalının tadı benzemez başka yerlerde yetişen narenciyeye. Tabi ki de herkesin narenciyesi kendine güzeldir ama Mersin'in narenciyesi muazzamdır.
• Kayakoruğu: Tüm Türkiye'ye Narlıkuyu'dan yayıldığına iddiaya girebiliriz. 90'lı yıllarda bile burada tüketilen kayakoruğu otu deniz kenarındaki kayaların arasında yetişir ve toplanır. Toplanan bu otların turşusu yapılır. Yine en lezzetlisini burada yiyebileceğiniz bu otun turşusu Narlıkuyu'da hangi restorana oturursanız oturun hemen masanıza gelir.
• Çilek Silifke'nin domatesi, narenciyesi, yer fıstığı, yayık ayranı, çökeleği vb. birçok şeyi meşhurdur ama çileği de ayrı bir güzeldir. Tıpkı muz gibi yol kenarında kasa kasa satılır. Kokusu ve tadı da bir başka güzeldir. Reçeli de bir başka güzel olur Silifke çileğinin.
• Erik: Ülkemizde ilk erik hasadı Silifke'de başlar ve tüm yurda buradan dağıtılır. Papaz eriği, mürdüm eriği, sarı erik ve daha nice türü.
• Kayısı: 'Malatya'nın kayısısı meşhurdur, Mut nereden çıktı şimdi' dediğinizi duyar gibiyiz. Ama bu cümleyi söylerken unuttuğunuz bir şey var. O da bir Mersinli için Mut kayısısı üzerine başka bir kayısı daha lezzetli değildir.

Mavi Yengeç ve Diğer Deniz Ürünleri

Yoğurduyla meşhur Silifke’nin bir diğer meşhuru da mavi yengeç. Ülkemizde sadece Mersin’de yoğun bir popülasyona sahip yengeçler için uzak illerden kalkıp gelenler de var. Yengeçler dalyanda karaya yakın yerlerde kurulan tuzaklarla avlanıyor. Rengi gerçekten mavi mi diye soruyorsanız evet, canlıyken mavi. Ama pişince rengi değişiyor ve turuncu, bacakları bol etli bir deniz ürününe dönüşüyor. Yanında acı biber katılmış, limonlu bir sosla servis ediliyor. Birayla güzel gidiyor.

Akdeniz’den taze taze sofraya gelen balık, karides ve kalamar da Mersin’de yemeden gitmeyin diyeceğimiz lezzetler. Nesli tükenmeye başladığı için koruma altına alınan ve özel üretim çiftlikleri kurulan Mersin balıklarının tadına bakmanızı ise özellikle öneriyoruz. Balığın ve kalamarın en lezzetlisi Narlıkuyu'da yenir. Başka hiçbir yerde böylesine lezzetli yapılan özellikle lagos balığını ve kalamarı yiyemezsiniz. Yolunuz düşerse burada kaya lagosu, kalamar, şiş karides ve ahtapot ızgara siparişinizi mutlaka verin.

Nerede Yenir: Taşucu Limanı'nın hemen yanında Hayal Restoran ya da Kerim Yeri'nde biranın en güzel mezesi ve protein kaynağı yengecin en lezzetlisini yersiniz. Eğer Taşucu'na yolunuz düşerse Mersin'in en iyi restoranlarından biri olan Hayal Restoranda yengecin yanında şişte yılan balığını denemenizi de şiddetle tavsiye ederiz.

Bir Mersinli memleketini çok sevse de bazen üniversite bazen de iş imkanları için bu cennet topraklardan uzaklaşır. Birçok kişi Mersin'e her adım attığım attığında soluğu Göksel Tantuni, Dondurmacı Halil, Ciğer Bahattin, Narlıkuyu Yörük Apo Lagos Balıkçısı ve Kerim'in Yeri… daha saymakla bitmeyecek Mersin mekanlarında alıyordur. Bunlar dışında sadece gurbette yaşayan bir Mersinli'nin başka yerlerde arayıp da bulamadığı Mersin lezzetlerini bu yazımızda derledik. Mersin gezilecek yerleri okumadan önce, Mersin Gastronomi Rehberi'mize gelin, yakından bir göz atalım.