Geçmişten Günümüze Anadolu'nun Yel Değirmenleri

Geçmişten Günümüze Anadolu'nun Yel Değirmenleri

Paylaş
Sevgi Özdil  
Eklenme: 26 Şubat 2016
 • Son Güncellenme: 17 Mart 2023
Geçmişten Günümüze Anadolu'nun Yel Değirmenleri
Türkiye'nin tarihi rüzgargülleri; yel değirmenleri… Anadolu'nun rüzgarlı tepelerinde asırlarca yaşayan bu gelenek, günümüzde yerini modern yöntemlere bıraktıysa da tarihi yel değirmenleri varlığını halen korumakta. Antik çağlardan günümüze balıkçılar bereket için nasıl denize dönerse yüzünü, değirmenciler de rüzgara dönermiş yüzünü. Rüzgarın değirmenden yana esmediği zamanlarda değirmenciler onu mutlu edecek olan rüzgarı beklerken sıkılmamak için sabaha kadar türküler söylenirmiş. Kuşaktan kuşağa miras kalarak yüzlerce yıl boyunca dönüp durmuş pervaneleri, değirmenlerin… Gelin, Türkiye’deki tarihi yel değirmenlerinin izini süreceğimiz yolculuğa birlikte çıkalım. 1 - Bodrum Yel Değirmenleri / Muğla Bodrum Yel Değirmenleri

{ad:0} Bodrum'un simgelerinden biridir yel değirmenleri. Harika bir manzaraya karşı konumlanmış bu değirmenler yerli ve yabancı turistlerin en çok ilgi gösterdiği yerler arasında bulunuyor. Özellikle gün batımında harika bir görsel şölen sunan bu yel değirmenlerinden sadece bir tanesi restore edilmiş durumda. 2 - Gölyazı Yel Değirmeni / Bursa Gölyazı Yel Değirmenleri

Yeşil Bursa'nın tarihi cennet köşesi Gölyazı'da atıl durumda bulunan 2300 yıllık tarihi Gölyazı Yel Değirmeni restore edilerek köye kazandırılmış durumda. 3 - Cunda Yel Değirmeni / Balıkesir Cunda Yel Değirmenleri

Cunda Adası tarihi yel değirmeni ve hemen bitşiğindeki kilise doğanın aşındırıcı kuvvetinin yanı sıra 1944 yılında geçirdiği depremden sonra daha da yıprandı. Yaşadığı bu olumsuzluklarla atıl duruma gelen kilise ve değirmen, 2006 yılında Rahmi Koç tarafından restore ettirildi. 2007 yılında “Sevim ve Necdet Kent Kitaplığı” adıyla, Necdet Kent’in kitap koleksiyonuyla hizmete açılmış. Muhtar Kent tarafından bağışlanan bu kitaplar arasında Ayvalık tarihinden, sanat tarihine, arkeolojiden tarihe ilgili eserleri görebilir ve inceleyebilirsiniz. 4 - Foça Yel Değirmenleri / İzmir Foça Yel Değirmenleri

Foça'nın Top Dağı'nın zirvesinde üç adet tarihi yel değirmeni bulunuyor. Bu yel değirmenleri usta marangozların elinden yeniden hayata doğuyor. Dış duvarları tamamen yenilenmiş olan değirmenlerin iç mekanizması da hazırlandıktan sonra tarihte kısa bir yolculuğa çıkabilirsiniz. 5 - Didim Yel Değirmenleri / Aydın Didim Yel Değirmenleri

Eski Apollon tapınağı fotoğraflarında da görülen Didim Tapınak bölgesindeki yel değirmeni kazı çalışmaları nedeni ile yıktırılmıştır. Bu tür değerler kaybolmadan kıymetini bilmemiz lazım. Yalıkavak Belediyesi bu değirmenlerden hiç olmazsa birini restore edip müzeye çevirmiştir. 6 - Marmaris Yel Değirmenleri / Muğla Marmaris Yel Değirmenleri

Marmaris yolundan Datça’ya girerken, yolun kenarında altı tane yel değirmeni var. Bir süre önce restore edildiği için bahçesi restoran olarak kullanılan yel değirmenleri, bugün hala rüzgar enerjisiyle kullanılır durumda. Bu yel değirmenleri Bodrum’dakilerden farklı. Taş yapı, geniş ve yüksek gövdeli değirmenler. En baştaki ve ondan sonraki iki değirmen bakımlı, gayet iyi durumda ve çarkları tamam. Diğerlerinin çarkları ve çatıları yok olmuş. 7 - Yalıkavak Yel Değirmeni / Bodrum Yalıkavak Yel Değirmenleri

Bodrum'a bağlı Yalıkavak'ta yer alan ve yapımı 1850'li yıllara dayanan tarihi yel değirmeni restore edildi ve kullanılmaya başlandı. Restorasyondan sonra buğday öğütülerek elde edilen undan yapılan ekmek de burada kurulan tesiste ziyaretçilere sunuluyor. 8 - Kızlan Yel Değirmenleri / Datça Kızlan Yel Değirmenleri

Kızlan yel değirmenleri baştan sona doğru arka arkaya 6 adet değirmenden oluşuyor. Bu yel değirmenlerinin hepsinin kapıları güneye bakmakta. En öndeki değirmen kaymakamlık tarafından aslına uygun olarak restore edilmiş ve kiraya verilmiş olup lokanta olarak hizmet veriyor. Bonus: Göynük Yel Değirmenleri / Bolu Göynük Yel Değirmenleri

Göynük sınırları içerisinde küçük bir göl olan Çubuk Gölü'nün kenarında bulunan bu yel değirmenleri sanki yakın tarihin sayfalarından kopup gelmiş gibi duruyor. Ancak değil. Bu yel değirmenleri yakın zamanda bu topraklarda çekilen bir dizi film için inşa edilmiş. Fakat dizi seyirci tarafından tutulmayınca yayından kaldırılmış ve bu değirmenler terk edilmiş bir dizi setine ait.

Yorumlar

HAYRİYE ŞATIR 
04.04.2021
Yel değirmenlerinin hikayeleri hep ilginç ve yapıldığı dönemlerin adeta un fabrikaları bunlar. Müthiş bir mühendislik tasarımı aynı zamanda rüzgarı iyi alan tepeler üzerindeki konumları, hesaplanmış çapları, mimari yapıları, kanatları, dişlileri, çark ve değirmenleri ile gerçekten insanı etkiliyor. Datça'dakiler Rumlardan kalma. Altı değirmenden üçü restore edildi, üçü sahipli ve harap durumda. Restore edilenlerden biri özel mülk, biri Datça Vineyard Şarap Evi tarafından diğeri okulumuz Datça Özcan Yılmaz Turizm Otelcilik Lisesi tarafından, onarım ve düzenlemesi tamamlanmış ve 2020 Temmuz ayından beri halka açık Uygulama Restoran &Kafe olarak işletiliyor. Amacımız bu güzel tarihi mekanı Datça'da uygun fiyatlı kahvaltı kafe ve restoran olarak halka açmak amacına uygun üretimi gerçekleştirmek ve öğrencilerimizin mesleki becerilerini gerçek iş ortamında öğrenmelerine ve harçlıklarını çıkarmalarına olanak sağlamaktır. Datça'ya yolu düşenleri bekliyoruz.
Üstün İzci 
24.05.2020
Fotoğraflarını paylaştığınız yel değirmenlerinin hepsini gezip inceledim. Bütün tarihi yapılar gibi yel değirmenlerini de koruyamıyoruz. Seferihisar'ın Doğanbey Köyü’nde harap durumda olan yel değirmeni de restore edilmiş olup ziyaretçilerini bekliyor.
Semra Tasdemir 
21.02.2020
Merhaba,
Yel değirmenleri çok güzel, korunması gereken bir değer. Ben Datça Kızlan'dakileri yakından izliyorum. Bundan tam hatırlamakta birlikte 14-15 yıl kadar önce restore edilerek restoran vs olarak kullanılmaya başlanmıştı. Ancak fiyatlar hayli uçuk olduğu ve buraya gelenlerin de orta gelir grubu olduğu için maalesef pek ilgi görmedi. Ben restorasyon öncesinde ve sonrasında bu değirmenleri fotoğraflarını çektim. Ancak son yıllarda içindeki o muhteşem ahşap değirmen parçaları alınıp sökülmüş. Değirmenin mekanizmasını çalıştıran demir aksamın birer ikişer yok olduğunu gördüm.
Biz maalesef bir yapının önce yok olmasını bekleyip, sonra onaran bir milletiz. Ama onarım ya da restorasyon sonrasında da sürdürülebilir koruma önlemlerini alıp uygulamıyoruz ya da uygulayamıyoruz.
Özellikle Datça Belediyesi'nin beklediğimiz bu yapıların gerçek bir koruma altına alınmasının sağlanmasıdır.
ayhan turhal 
02.03.2016
Yel değirmeni denilince akla Hollanda geliyor, tıpkı laleler gibi. Ancak sizin araştırmalarınız ile Anadolu’nun birçok yerinde de yel değirmeni bulunduğunu görüyoruz. Keşke biz de yel değirmenleri ile birlikte zamanında lale devri olarak bir devre ismini veren lalelerimize de sahip çıkıp, ülkemizin değerleri arasına koyabilsek. Çalışmanız için teşekkürler.
tokay ceritoğlu 
27.02.2016
Datça, Marmaris ve Cunda yel değirmenlerini gördüm, Cunda'daki kitaplık da çok güzel, yüksekten çevreyi izlemek keyifli, bu yapıların korunması sevindirici, sürekli koruma altına alınmalı, Hollanda gibi.